صلاحیت مادام العمر برای نمایندگی مجلس

اساسا به نظر می رسد تصویب چنین طرحی خود، 

جدی ترین شبهه درباب استمرار صلاحیت نمایندگانی است

 که به آن رأی داده اند که یکی از مهمترین علل سقوط خواص در تاریخ،

 امتیاز طلبی و ویژه خواری است.

وطن 98:

نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی روز گذشته (8 اردیبهشت 94) با 181 رای موافق، کلیات طرح "الحاق یک جزء به ماده 29 قانون انتخابات مجلس" را به تصويب رساندند.

براین اساس، با الحاق یک تبصره به ماده ۵۲ قانون انتخابات مقرر شد در صورت ثبت‌نام نمایندگان فعلی مجلس شورای اسلامی برای دوره بعد، صلاحیت آنان برای نمایندگان به مجلس استمرار یابد؛ مگر آنکه شورای نگهبان در جلسه رسمی خود تا ۱۵ روز قبل از شروع تبلیغات انتخاباتی به استناد اسناد و مدارک معتبر عدم احراز را اعلام کند.

جالب تر آن که به گفته احمد توکلی نماینده مردم تهران در پیشنهاد این طرح آمده است: "دستگاه‌های ذی‌ربط که اطلاعاتی درباره رفتار نمایندگی دارند، حق ندارند اطلاعات را ارائه کنند."!؟

* در فصل سوم و اصل نوزدهم قانون اساسی و در ذیل عنوان "حقوق ملت"  آمده است: «‎‎‎‎‎مردم‏ ایران‏ از هر قوم‏ قبیله‏ که‏ باشند از حقوق‏ مساوی‏ برخوردارند و رنگ‏، نژاد، زبان‏ و مانند اینها سبب‏ امتیاز نخواهد بود.»

و در اصل بیستم چنین می خوانیم: «همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند، و از همه‏ حقوق‏ انسانی‏، سیاسی‏، اقتصادی‏، اجتماعی‏ و فرهنگی‏ با رعایت‏ موازین‏ اسلام‏ برخوردارند.»

* با مراجعه به بیانات رهبر معظم انقلاب نیز می بینیم که ایشان در خصوص رسالت و وظیفه نمایندگی ملت، نکات کلیدی مطرح کرده اند. 

مقام معظم رهبری در تاریخ  8 خرداد 92  و در جمع نمایندگان مجلس فرمودند: «گاهی يك نفر سال‌های طولانی از عمر خود را با امانت و طهارت گذرانده است، بعد مي‌رسد به يك مقطع امتحان؛ اگر نتواند در اين مقطع امتحان، توانائی خودش را در مهار نفس نشان دهد، لغزش پيدا خواهد كرد. اين مقطع حساس، نمايندگی مجلس است؛ مسئوليت‌های دولتی است؛ مسئوليت‌هایی از قبيل مسئوليت اين بنده‌ی حقير است. اين‌ها آن مقاطع حساس زندگی ما است؛ اينجاها بايد مواظب خودمان باشيم، مراقب باشيم. گاهی انسان در حال عادیِ زندگی، خوب زندگی مي كند؛ اما وقتی به پرت‌گاه رسيد، وقتی به نقطه‌ی حساس رسيد، وقتی به پيچ خطرناك رسيد، نمي تواند درست كنترل كند. اين را بايد به ياد داشته باشيم. "فی تقلّب الأحوال علم جواهر الرّجال"؛ ما خودمان را هم در يك چنين مقاطعی مي توانيم درست محك بزنيم. معمولاً انسان به خودش خوشبين است. ما عيب‌های خودمان را نمی‌بينيم؛ معمولاً محسّنات خودمان را بزرگتر از آنچه كه هست، می‌بينيم.»

* اما مصوبه مجلس درباره استمرار صلاحیت از دو جهت قابل توجه و نقد است. اول اینکه ظاهرا نمایندگانی که این طرح را پیشنهاد داده و در نهایت نیز به آن رأی داده اند، خود را انسان هایی ممتاز و جدا از دیگر آحاد جامعه فرض کرده اند که امتیازی ویژه نسبت به دیگران می خواهند، که این گفتمان از دید قانونی و اصول 19 و 20 قانون اساسی مردود است و در جامعه اسلامی ایران هیچ فردی در حقوق اجتماعی بر دیگران برتری و رجحان ندارد و کاندیدای مجلس شدن حق همه و طی مراحل قانونی تأیید صلاحیت از جمله قوانینی است که همه دربرابر آن یکسان هستند.

این که فردی در دوره ای نماینده مجلس بوده است، امتیاز ویژه ای محسوب نمی شود و دلیلی بر صلاحیت های فردی و فنی در تمام ایام زندگی نیست که اگر چنین بود باید تمام نمایندگان ادوار قبلی مجلس نیز داخل در این فرضیه باشند و به اعتبار این که یک بار نماینده مجلس جمهوری اسلامی بوده اند پس همچنان صلاحیت دارند.

درباره نمایندگان فعلی نیز مثال نقض وجود دارد. در نظر بگیرید، یکی از اموری که در تأیید صلاحیت ها مورد بررسی قرار می گیرد، عدم سوء پیشینه مؤثر کیفری است، حال فرض کنیم در مجلس کنونی نماینده ای بود که هنگام ورود به این دوره مجلس فاقد سوء پیشینه بود، ولی در این دوره دارای محکومیتی کیفری گردید، حال با این طرح، دیگر شورای نگهبان نباید درباره اینکه محکومیت او مؤثر در صلاحیت اوست یا نه، تحقیق و اعلام نظر نماید.

پس این مصوبه به نوعی ویژه خواری و "رانت انتخاباتی" محسوب می شود که از یک مجلس ولایت مدار و عدالت محور، بعید بود.

اما جالب تر و شاید مضحک از همه این ها، استدلال موافقین این مصوبه است که استناد کرده اند، " وقتی صلاحیت فردی توسط شورای نگهبان یا نهادهای نظارتی تأئید می‌شود، مفهوم آن این است که آن فرد در پست مذکور صلاحیت دارد، بنابراین وقتی که قرار است این پست ادامه پیدا کند، آنچه که صلاحیت داشته استمرار می‌یابد و در این شرایط سلب صلاحیت فرد موضوعیت پیدا می‌کند نه احراز صلاحیتش."

معلوم نیست دوستان نماینده درباره افکار عمومی چه نگرشی دارند! اولا بازی با الفاظ که در اصل مسأله فرقی ایجاد نمی کند، چه سلب صلاحیت فرد، موضوع باشد چه احرازش، در هر حال نیاز به بررسی صلاحیت وجود دارد مگر اینکه آقایان نماینده ادعا کنند که مقام وکالت مجلس شورای اسلامی عصمت آور است!

ثانیا با این همه شواهد دینی و کلامی مستدل در اسلام و سیره معصومین درباره فریبنده بودن دنیا و مناصب مهم حکومتی و اینکه مسئولین بیش از افراد عادی در معرض خطر سقوط اخلاقی قرار داند و تذکرات متعدد و مختلف مقام معظم رهبری به همه مسئولین به خصوص اعضای قوای سه گانه، این نظر تقویت می شود که نماینده فعلی بیش از یک فرد عادی که تا به حال مسئولیت نداشته در معرض خطا بوده، و برای بررسی صلاحیت اولی تر است، که شرط استصحاب، بقای موضوع استصحاب است، به این معنا که اگر بخواهید استمرار صلاحیت را استصحاب کنید باید اطمینان به باقی بودن صلاحیت داشته باشید و حال آن که بودن در موضع قدرت و مشرف بودن به سقوط و لغزش، تردیدهای فراوان درباره باقی بودن صلاحیت به وجود می آورد.

اساسا به نظر می رسد تصویب چنین طرحی، خود جدی ترین شبهه درباب استمرار صلاحیت نمایندگانی است که به آن رأی داده اند که یکی از مهمترین علل سقوط خواص در تاریخ، امتیاز طلبی و ویژه خواری است.